مرداویج بنیادگذار سلسله زیاری
مرداویج فرزند زیار، از بقایای امیران محلی گیل بود که سالها با علویان بازی کردهوهیچ گاه به درستی تن به اسلام در نداده بودند. آنها اسلام ودولت علوی را مزاحمخویش تلقی کرده ومیکوشیدند تا استقلال خویش را حفظ کنند.
زمانی که مرداویج قدرت را به دست گرفت، کوشید تا دست کم مناطق مرکزیایران را زیر سلطه خویش درآورد. ابتدا طبرستان وگرگان را از دست ماکان بن کاکیبدر آورد وبر این منطقه تسلط یافت. پس از آن، با پنجاه هزار نفر سپاهی راهیاصفهان شد وبدون مشکل این شهر را تصرف کرد. در این زمان، خاندان ابودُلَف ـکه پیش از این دربارهشان سخن گفتیم ـ بر این شهر حکمرانی میکردند. هنوز فتحاین شهر به درستی تمام نشده بود که بار دیگر طبرستان بر وی شورید واو بهسرعت خود را به آن دیار رساند واوضاع را آرام کرد.
« زیاریان ازسرداران و جنگ جویان گیلان و طبرستان بودند که درقرن چهارم هجری/دهم میلادی با برانداختن سادات علوی طبرستان به تدریج حکومتی مقتدر ایجاد کردند. مرکز ایشان گرگان بود. امیران زیاری با به دست آوردن قدرت بسیار تا نزدیک بغداد پیش رفتند. امّا پیوسته با دیلمیان آل بویه و سامانیان درحال جنگ بودند.*